Medicinale volksgeneeskundige toepassingen

Front Pharmacol. 2016 Maart
Gynura procumbens: Een overzicht van de biologische activiteiten
Hui-Li Tan 1, Kok-Gan Chan 2, Priyia Pusparajah 1, Learn-Han Lee 1,, Bey-Hing Goh 1,

Samenvatting
Gynura procumbens (Lour.) Merr. (familie Asteraceae) is een medicinale plant die veel voorkomt in tropische Aziatische landen zoals China, Thailand, Indonesië, Maleisië en Vietnam. Traditioneel wordt deze plant in veel landen gebruikt voor de behandeling van diverse gezondheidsproblemen zoals nierpijn, reuma, diabetes mellitus, obstipatie en hypertensie. Op basis van deze traditionele toepassingen lijkt G. procumbens een groot therapeutisch potentieel te hebben voor de behandeling van verschillende ziekten, waardoor het onderwerp is van farmacologisch onderzoek om de traditionele claims wetenschappelijk te onderbouwen. Hoewel er aanzienlijke vooruitgang is geboekt in het onderzoek naar G. procumbens, bestaat er tot nu toe geen overzichtsartikel dat alle gerapporteerde biologische activiteiten verzamelt. Dit overzichtsartikel beoogt dan ook een samenvatting te geven van de biologische activiteiten van G. procumbens, gebaseerd op in vitro en in vivo studies. Kort samengevat blijkt dat G. procumbens antihypertensieve, cardioprotectieve, antihyperglycemische, vruchtbaarheidsbevorderende, anticancereuze, antimicrobiële, antioxidatieve, orgaanbeschermende en ontstekingsremmende eigenschappen bezit. De commerciële toepassingen zijn tevens samengevat op basis van bestaande patenten. De gegevens illustreren dat G. procumbens een potentiele natuurlijke bron is van verbindingen met diverse farmacologische effecten, die kunnen worden benut voor de ontwikkeling van nieuwe therapeutische middelen.
Trefwoorden: Gynura procumbens, medicinale plant, biologische activiteit, etnofarmacologie, Bai Bing Cao

Inleiding
Gynura procumbens (Lour.) Merr. (familie Asteraceae) is een kleine plant van ongeveer 1 tot 3 meter hoog. De stengels zijn vlezig en de bladeren zijn ovaal-elliptisch of lancetvormig. De plant heeft ook wetenschappelijke synoniemen zoals Gynura sarmentosa DC en Cacalia sarmentosa Blume. De bladeren worden vaak gegeten en zijn wetenschappelijk bewezen veilig voor consumptie. In Maleisië worden de verse bladeren vaak rauw gegeten en in Thailand worden ze ook gebruikt bij het koken. In het Maleis heet G. procumbens “Sambung Nyawa”, wat “verlenging van het leven” betekent, en in het Chinees “Bai Bing Cao”, wat “100 kwalen” betekent. Dit verwijst naar het gebruik in de traditionele geneeskunde, zowel systemisch als plaatselijk, voor de behandeling van diverse aandoeningen. Bijvoorbeeld wordt het in Indonesië gebruikt bij nierklachten en in Vietnam voor koorts. In Thailand wordt het veel toegepast tegen ontstekingen, reuma en virale ziekten. De gunstige eigenschappen worden toegeschreven aan bioactieve stoffen zoals flavonoïden en glycosiden in de plant.

Biologische activiteiten

Antihypertensieve en cardioprotectieve activiteit
Hypertensie is een belangrijke risicofactor voor diverse hart- en vaatziekten, waaronder coronaire hartziekten en beroerte. In de afgelopen decennia is veel onderzoek gedaan naar medicinale planten met een antihypertensieve werking, waaronder G. procumbens. Toediening van G. procumbens leidde in hypertensieve ratten tot een significante verlaging van de systolische bloeddruk en de gemiddelde arteriële druk. Ook daalde de hartslag en werden negatieve effecten op de hartcontracties waargenomen. De bloeddrukverlagende werking hangt samen met remming van het angiotensine-converterend enzym (ACE), dat een rol speelt in de regulatie van de bloeddruk. Bovendien remt G. procumbens direct de werking van angiotensine II (Ang II), een krachtige vaatvernauwer. Dit gebeurt waarschijnlijk via endotheeldempende mechanismen waarbij stikstofmonoxide en prostaglandines betrokken zijn. Daarnaast remt de plant de instroom van calcium in cellen, wat bijdraagt aan vaatverwijding. Deze eigenschappen maken G. procumbens een veelbelovend antihypertensivum met cardioprotectieve effecten.

Antihyperglycemische activiteit
G. procumbens wordt in de traditionele geneeskunde vaak gebruikt bij diabetes en heeft een bloedsuikerverlagende werking aangetoond in dierstudies. Interessant is dat het alleen hypoglycemische effecten vertoont bij diabetische dieren, niet bij gezonde dieren. Onderzoek naar de invloed op insulineproductie gaf wisselende resultaten; waarschijnlijk werkt het middel niet via stimulatie van insuline, maar via andere mechanismen zoals verbeterde glucoseopname in spierweefsel en stimulering van glucosemetabolisme in de lever. Ook versterkt het de werking van andere kruiden bij diabetesbehandeling. De plant bevat bioactieve stoffen met insulineachtige eigenschappen.

Verbetering van seksuele en reproductieve functies
G. procumbens verbetert seksuele functies en vruchtbaarheid, met name bij diabetes-gerelateerde infertiliteit. Het verhoogt spermaconcentratie, motiliteit en vermindert spermadood. Ook toont het afrodiserende effecten en stimuleert het enzymen die belangrijk zijn voor spermaproductie.

Antikankeractiviteit
Traditioneel wordt G. procumbens gebruikt bij diverse kankers zoals leukemie en borstkanker. Studies tonen aan dat het de groei van kankercellen remt, tumoren vermindert en de vorming van nieuwe bloedvaten (angiogenese) tegengaat. Het onderdrukt enzymen die procarcinogenen activeren en stimuleert detoxificatie-enzymen. In combinatie met bepaalde chemotherapieën heeft het synergistische effecten.

Antimicrobiële activiteit
De plant toont activiteit tegen malariaparasieten, herpesvirussen en verschillende bacteriën en schimmels. Dit ondersteunt het traditionele gebruik tegen infecties.

Antioxidatieve activiteit
G. procumbens heeft sterke antioxidatieve eigenschappen, blijkt uit diverse assays. Het remt de vorming van vrije radicalen en beschermt tegen lipidenperoxidatie. Vooral wortelextract heeft een hoge antioxidantcapaciteit, wat waarschijnlijk te danken is aan de hoge fenolische inhoud.

Orgaanbeschermende werking
De plant beschermt maagweefsel tegen zweren, remt huidveroudering door UV-straling, en beschermt nieren en lever tegen schade door toxische stoffen. Deze effecten worden toegeschreven aan antioxidatieve eigenschappen en regulatie van genexpressie.

Ontstekingsremmende activiteit
In de Thaise volksgeneeskunde wordt G. procumbens veel ingezet tegen ontstekingen. Het vermindert zwelling en bevordert wondgenezing. De plant heeft immunomodulerende eigenschappen die bij lage concentraties het immuunsysteem stimuleren en bij hogere concentraties remmen. Dit maakt het geschikt voor de behandeling van ontstekingsziekten en aandoeningen met een immuuncomponent.

Commerciële toepassingen
Er zijn diverse patenten gerelateerd aan G. procumbens, vooral binnen de traditionele Chinese geneeskunde, voor de behandeling van uiteenlopende aandoeningen zoals baarmoederkanker en nekhernia, en chronische huidzweren (Yang et al., 2015). Daarnaast is het ook gebruikt als ingrediënt in speciale diëten voor patiënten met medische aandoeningen zoals hartziekten (Chen et al., 2013b) en leverziekten (Chen et al., 2013a). In de voedingsindustrie is het verwerkt in producten zoals thee (Hu, 2014; Liao et al., 2014; Liu, 2015), kimchi (Jang, 2013), koffiepulver (Park, 2015), chocolade (Jang, 2014), snoep (Xie, 2007c), en kauwgom (Xie, 2010). Toepassingen van G. procumbens in persoonlijke verzorging en cosmetische producten zijn ook gerapporteerd, waaronder handwasoplossing (Xie, 2009), handdesinfecterend middel (Xie, 2007a), mondspray (Xie, 2007b), gezichtsmaskers (Yuan en She, 2014) en huidverzorgingscrèmes (Xie, 2007d). Deze patenten tonen de hoge commerciële waarde van G. procumbens en de veelzijdigheid van het gebruik in verschillende industrieën aan.

Conclusie
Samenvattend is aangetoond dat G. procumbens een hoge therapeutische waarde heeft en enorm potentieel biedt voor toepassingen in de ontwikkeling van medische behandelingen evenals consumentengoederen. De diverse farmacologische effecten en biologische eigenschappen (Tabel 1) worden voornamelijk toegeschreven aan het flavonoïdegehalte (Figuur 1). Er is echter nog beperkte kennis over de onderliggende werkingsmechanismen en de exacte chemische bestanddelen die betrokken zijn. Verder onderzoek om de mechanismen achter de biologische activiteiten te verduidelijken is nodig voor de ontwikkeling van gestandaardiseerde geneesmiddelen of kruidenproducten.

link naar het onderzoek: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4791373/